Araştırmaya göre, 1729’da yapılan İngilizce çeviri, Newton’ın orijinal düşüncesini yanlış yansıttı ve bu hata fizik eğitiminde köklü bir yanılgıya yol açtı.
Kritik Çeviri Hatası: “Unless” Yerine “Insofar”
Felsefe alanında çalışmalar yapan Dr. Daniel Hoek, Newton’un 1687 tarihli başyapıtı Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica adlı eserini inceledi ve Latince metindeki “quatenus” kelimesinin, 1729’da yapılan İngilizce çeviride yanlışlıkla “unless” (olmadıkça) şeklinde çevrildiğini belirledi. Oysa kelimenin doğru karşılığı “insofar” (olduğu sürece) olmalıydı.
Bu küçük ama anlam açısından büyük fark, Newton’ın birinci yasasına dair yüzyıllardır süregelen yorumu değiştirme potansiyeline sahip. Geleneksel çeviriye göre, “bir cisim üzerine dış kuvvet etki etmedikçe hareketsiz kalır veya sabit hızla hareket eder” şeklinde öğretilen yasa, aslında “bir cismin momentumundaki değişiklikler yalnızca dış kuvvetlerden kaynaklanır” şeklinde anlaşılmalıydı.
Bilim Dünyasında Tartışma Başladı
Araştırma, saygın bilim felsefesi dergisi Philosophy of Science’da yayımlandıktan sonra akademik çevrelerde geniş yankı uyandırdı. Tufts Üniversitesi’nden bilim tarihçisi George Smith, “Newton bu yasa ile kuvvetin varlığını ortaya koymak istiyordu” derken, Utah Üniversitesi’nden fizikçi Ramón Barthelemy, bilimsel metinlerin doğru tercümesinin eğitimin temel taşı olduğunu vurguladı.
Newton’ın Amacı: Aristoteles’e Karşı Evrensel Fizik
Hoek’in araştırması, Newton’ın bu yasayı Aristoteles’in eter temelli evren anlayışına karşı kaleme aldığını da ortaya koyuyor. Newton, gökyüzündeki cisimlerin de Dünya’daki nesnelerle aynı fizik yasalarına tabi olduğunu göstermek istiyordu. Yeni çeviri yorumu, bu temel fikri daha açık bir şekilde yansıtıyor.
Eğitim ve Bilim Anlayışı Değişebilir
Uzmanlar, bu çeviri farkının yalnızca akademik bir detay olmadığını, aynı zamanda klasik mekaniğin öğretilme şeklinde büyük bir değişim yaratabileceğini belirtiyor. Özellikle fizik ders kitaplarında yer alan temel tanımlar ve örnekler, bu yeni yorum doğrultusunda yeniden ele alınabilir.