Dünya üzerindeki şehirleşme ve yapılaşma anlayışı, artık geleneksel uydu görüntüleri ve haritalar kadar detaylı ve kapsamlı bir şekilde değerlendirilmiyor. Münih Teknik Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, insan yapımı yapıların tamamını kapsayan, eşi benzeri görülmemiş bir küresel üç boyutlu bina atlası olan GlobalBuildingAtlas’ı kamuya açık hale getirerek bu alanda dev bir adım attı. Bu atlas, dünya genelindeki yaklaşık 2,75 milyar binayı, kat sayısı, yükseklik ve hacim bilgileriyle birlikte tek bir dijital platformda bir araya getiriyor.
Bu projede, 2019 yılındaki yaklaşık 800 bin yüksek çözünürlüklü uydu görüntüsü kullanıldı ve yapay zeka algoritmalarıyla detaylı bir analiz yapıldı. Sistem, sadece görüntülerdeki yapıları tespit etmekle kalmıyor, aynı zamanda lazer tarama verilerindeki boşlukları da doldurarak her binanın üç boyutlu hacmini hesaplıyor. Bu sayede, şehirlerin ve bölgelerin yapısal yapısı hakkında çok daha derinlemesine bilgilere ulaşmak mümkün hale geldi.
GlobalBuildingAtlas’ın potansiyeli, sadece akademik araştırmalarla sınırlı değil. Şehirleşme, nüfus yoğunluğu, afet riskleri ve ekonomik eşitsizlik gibi karmaşık konuların daha iyi anlaşılmasını sağlayacak bir araç olarak da öne çıkıyor. Örneğin, kişi başına düşen bina hacmi, yeni bir refah göstergesi olarak değerlendiriliyor. Finlandiya, bu açıdan zirvede yer alırken, ekonomik zorluklar yaşayan Yunanistan’da bu değer önemli ölçüde daha düşük seyrediyor.
Kıtalar bazında bakıldığında, Asya’nın dünya toplamının neredeyse yarısını oluşturan 1,22 milyar bina ile baskın bir yapıya sahip olduğu görülüyor. Ardından Afrika (540 milyon), Avrupa (403 milyon), Kuzey Amerika (295 milyon) ve Güney Amerika (264 milyon) geliyor. Bu dağılım, küresel nüfus yoğunluğu ve yapılaşma biçimleriyle doğrudan ilişkili.
Atlas, çeşitli kurumlar tarafından da pratik uygulamalarda kullanılıyor. Alman Havacılık ve Uzay Merkezi gibi kuruluşlar, afet risk analizleri ve yardım planlaması süreçlerinde bu üç boyutlu bina modellerinden yararlanıyor. Deprem, sel veya yangın gibi acil durumlarda, hangi bölgelerin daha savunmasız olduğu ve tahliye planlarının nasıl şekillendirileceği bu verilerle belirleniyor.
Platformun erişime açılmasından sonra, kullanıcılar yoğun bir ilgi gösteriyor. Siteye kısa sürede 280 binden fazla ziyaretçi uğradı ve sunulan detay seviyesi, benzer çalışmalarla kıyaslandığında yaklaşık 30 kat daha yüksek. Kullanıcılar, arama bölümüne bir adres yazarak kendi evlerini veya dünyanın herhangi bir noktasındaki yapılaşmayı üç boyutlu olarak inceleyebiliyor. Bu, şehir planlaması, mimarlık ve jeodezi gibi alanlarda önemli bir dönüm noktası olarak kabul ediliyor.
