Ölüm haberini kızı Wanjiku wa Ngũgĩ, sosyal medya üzerinden duyurarak, “Babamız Ngũgĩ wa Thiong’o’nun bu sabah aramızdan ayrıldığını büyük bir üzüntüyle paylaşıyoruz. Dolu dolu bir yaşam sürdü, zorluklara karşı cesurca mücadele etti,” ifadelerini kullandı.
Ngũgĩ’nin ölüm nedeni resmi olarak açıklanmazken, yazarın bir süredir böbrek yetmezliği nedeniyle diyaliz tedavisi gördüğü biliniyordu.
Emperyalizme ve Dil Hiyerarşisine Karşı Mücadelenin Sesi
Ngũgĩ wa Thiong’o, sadece romanlarıyla değil, aynı zamanda politik duruşu, dil konusundaki devrimci yaklaşımı ve entelektüel katkılarıyla da adından söz ettirmiş bir isimdi. Eserlerinde İngiliz sömürgeciliği, yerel otoriter rejimlerin baskısı ve Afrika kimliğinin yeniden inşası gibi temaları işlerken, aynı zamanda anlatıların hangi dillerle kurulduğunu da sorguladı.
1970’lerde İngilizceyi bırakıp Kikuyu ve Swahili dillerinde yazmaya başlayan Ngũgĩ, bu tercihiyle hem takdir hem de eleştiri topladı. Yine de bu karar, onu Afrika’nın edebi bağımsızlık mücadelesinin simge isimlerinden biri haline getirdi.
“Dil Hiyerarşisi Beni Dehşete Düşürüyor”
Ngũgĩ, 2022’de Fransa basınına verdiği bir röportajda, “Dillere eşitlik konusunda çok güçlü bir inancım var. Dil hiyerarşisi beni tamamen dehşete düşürüyor,” sözleriyle, dil politikaları konusundaki duruşunu açıkça ortaya koymuştu.
Yazarın en bilinen eserleri arasında “The River Between”, “Petals of Blood”, “The Wizard of the Crow” gibi romanlar ve “Decolonizing the Mind” (Zihni Sömürgecilikten Arındırmak) adlı kuramsal çalışması öne çıkıyor. Bu kitap, özellikle kültürel sömürgeciliğe karşı edebiyatın nasıl bir direnç aracı olabileceğini tartışmasıyla dikkat çekmişti.
Hapishanede Yazılan Roman: “Devil on the Cross”
Ngũgĩ, 1977 yılında, yine bir başka yazar Ngugi wa Mirii ile birlikte sahneledikleri “Ngaahika Ndeenda” (İstediğim Zaman Evlenirim) adlı oyun nedeniyle, hiçbir resmi suçlama olmadan gözaltına alındı. Cezaevinde geçirdiği dönemde Kikuyu dilinde kaleme aldığı ilk romanı “Devil on the Cross” (Haç Üzerindeki Şeytan) 1980’de yayımlandı.
Uluslararası Af Örgütü tarafından ‘vicdan mahkumu’ ilan edilen yazar, uluslararası baskıların ardından 1978 yılında serbest bırakıldı.
Dünya Çapında Etki Yarattı
Ngũgĩ’nin edebi mirası sadece Afrika kıtasında değil, dünya genelinde birçok yazar ve düşünür üzerinde derin izler bıraktı. Barack Obama, yazarın bireysel hikâyeler üzerinden büyük tarihi dönüşümleri anlatma becerisini överken; Chimamanda Ngozi Adichie gibi çağdaş Afrikalı yazarlar da onu bir ilham kaynağı olarak tanımladı.