Dijitalleşmenin hız kazanmasıyla birlikte özellikle gençler, ders kitapları ve akademik makaleler yerine özet uygulamalarına yöneliyor. Yapay zekâ destekli araçlar, bu eğilimi daha da artırarak okuma kültüründe önemli bir değişim yaratıyor.
Yapay Zekâ Destekli Özetler Okuma Sürecini Kolaylaştırıyor, Ancak Motivasyonu Düşürüyor
Yapay zekâ tabanlı özet ve analiz uygulamaları, öğrencilerin araştırma ve ödev hazırlama süreçlerini hızlandırıyor. Bu araçlar, klasik özet uygulamalarının ötesine geçerek, kitabın tüm içeriğini kullanıcıya sunuyor ve bireysel okuma ihtiyacını azaltıyor. Ancak bu durum, öğrencilerin metin üzerinde düşünme, önemli bilgileri seçme ve kendi yorumlarını geliştirme becerilerini olumsuz etkiliyor.
Akademik Dünyada Yapay Zekâ Kullanımı Artıyor
Üniversite öğrencileri ve araştırmacılar, literatür tarama süreçlerinde yapay zekâ uygulamalarını aktif olarak kullanıyor. Bu sayede kaynak bulma ve özetleme işlemleri hızlanırken, kişisel analiz yapma ve kritik düşünme fırsatları azalmış oluyor. Uzmanlar, bu durumun uzun vadede akademik başarının ve düşünsel gelişimin önünde engel teşkil edebileceğine dikkat çekiyor.
ABD ve İngiltere’de Kitap Okuma Oranları Düşüşte
ABD ve İngiltere’de yapılan araştırmalar, hem öğrenciler hem de yetişkinler arasında kitap okuma oranlarının ciddi şekilde azaldığını ortaya koyuyor. ABD’de 4. sınıf öğrencilerinin günlük kitap okuma oranı 1984’te %53 iken, 2022’de %39’a geriledi. Yetişkinlerde ise 2023 verilerine göre kitap okuma oranı %54 seviyesinde kaldı. Sosyal medya platformları ve yapay zekâ uygulamalarının sunduğu hızlı bilgi erişimi, geleneksel okuma alışkanlıklarını zorlayan başlıca faktörler arasında gösteriliyor.
Uzmanlar Uyarıyor: Teknoloji Okuma Kültürünü Tehdit Ediyor
Okumanın hafıza gelişimi, zihinsel esneklik ve kişisel gelişim için vazgeçilmez olduğu belirtilirken, yapay zekânın düşünme ve analiz süreçlerini devralmasının bu becerilerin zayıflamasına neden olduğu vurgulanıyor. Kitaplar aracılığıyla kurulan duygusal bağlar ve karakterlerle yaşanan deneyimlerin kaybı da, okuma kültüründeki değişimin olumsuz sonuçları arasında yer alıyor.
Uzmanlar, hızlı bilgiye kolay erişimin kısa vadede cazip görünse de, uzun vadede eleştirel düşünme ve derinlemesine anlama becerilerinin zayıflamasına yol açabileceğini ifade ediyor. Teknoloji bağımlılığının okuma alışkanlıkları üzerindeki etkisinin dikkatle değerlendirilmesi gerektiği bildiriliyor.