Üsküdar Belediyesi’nin “Okumak Özgürlüktür” sloganıyla organize ettiği fuara 200’ün üzerinde yayınevi katılıyor. Ancak bu yılki fuarda dikkat çeken en önemli konu, hem yayınevlerinin hem de okurların sıklıkla dile getirdiği ekonomik sıkıntılar oldu.
Fuarın beşinci gününde gözlemlenen tablo, katılımcıların ekonomik krizle baş etmeye çalıştığını net şekilde ortaya koyuyor. Geniş fuar alanına rağmen ziyaretçi sayısının düşük olduğu, özellikle öğrenci katılımının sınırlı kaldığı gözlendi. Yayınevi temsilcileri, artan maliyetler nedeniyle kitapların fiyatlarının yükseldiğini, buna karşılık alım gücünün ciddi şekilde düştüğünü belirtiyor.
“Kitap Artık Lüks Oldu”
Yayınevi çalışanları, döviz kuru nedeniyle ithal kâğıt maliyetlerinin arttığını, bu durumun kitap fiyatlarına doğrudan yansıdığını söylüyor. Özellikle bağımsız ve butik yayınevleri ayakta kalmakta zorlanırken, bazı stantlar günü hiç satış yapamadan kapatıyor. Günlük satışları 700 ila 1.500 TL arasında olan yayınevleri ise en azından “siftah yapabildik” diyebiliyor.
Fuar alanındaki bazı çalışanlar, ulaşım, yemek ve temel ihtiyaçlar için kendi ceplerinden harcama yaptıklarını, içecek fiyatlarının dahi cep yaktığını dile getiriyor. Kimi stantlarda ise yayınevleri kendi çay makinelerini getirerek masrafları kısmaya çalışıyor.
“Öncelik Temel İhtiyaçlarda, Kültüre Para Kalmıyor”
Yayıncılar Kooperatifi (YAYKOP) temsilcisi Hüseyin Varış, kitapların tanıtım ve satışında ciddi zorluklar yaşadıklarını belirterek, ekonomik önceliklerin kültür ve eğitimi geriye ittiğine dikkat çekiyor. Varış, “Yayınevleri baskı, telif, dizgi gibi çok sayıda masrafla karşı karşıya. Üstelik kitap dağıtım sürecindeki ödemeler 6 ay sonra geliyor. Bu durum sürdürülebilir değil,” dedi.
“Mekân Büyük Ama Ziyaretçi Az”
Kor Kitap’tan Olcay Geridönmez, Harem’in fuar için doğru bir yer seçimi olmadığını belirterek, fuarın sönük geçtiğini söylüyor. “İlk kez bağımsız yayınevlerine yer verildi, bu güzel ama mekânın konumu ve ulaşımı dezavantaj yarattı,” diyen Geridönmez, ekonomik şartların da insanları kitaptan uzaklaştırdığını ifade etti.
“Yayınevleri Küçülüyor, Sektör Daralıyor”
Khalkedon Yayınları’ndan Gökhan Sofuoğlu, pandemi sonrası yayınevlerinin büyük darbe aldığını anlattı. Yayınevlerinin personel sayısını düşürmek zorunda kaldığını ve birçok küçük yayınevinin kapandığını dile getirdi. Sofuoğlu, “Eskiden yılda ortalama 60 kitap basardık, şimdi ayda bir kitap basmak bile zor,” dedi.
Sofuoğlu ayrıca, fuarda öne çıkan büyük yayınevlerinin küçük yayınevlerini gölgede bıraktığını ve tanıtım eksikliği nedeniyle birçok kişinin fuardan haberdar olmadığını vurguladı.
“Yol Parası Satıştan Fazla”
Dipnot Yayınları’ndan Sermin Danışman Turgay da ulaşım masraflarının kazancı geçtiğini belirtti. Kağıthane’den Harem’e üç araç değiştirerek gittiğini ve günde 148 TL yol parası harcadığını söyleyen Turgay, “Salı günü sadece 700 TL’lik satış yapabildim,” dedi.
Turgay, dijital kitapları tercih etmeyen ama kitap alacak maddi gücü de olmayan birçok kişinin fuarı yalnızca gezmekle yetindiğini, kitaplara dokunmanın bile onlar için bir deneyim olduğunu ifade etti.