Yeni Zelanda Kitap Ödülleri Vakfı’nın düzenlediği 2026 Ockham Kitap Ödülleri’nde dikkat çekici bir olay yaşandı. Bir kitapçının dikkati sayesinde, yarışmaya katılan iki eserde yapay zeka (YZ) kullanıldığı şüphesi doğdu. Bunun üzerine vakıf yetkilileri harekete geçti.
Yapılan incelemeler sonucunda, Stephanie Johnson’ın kısa öykü derlemesi “Obligate Carnivore” ve Elizabeth Smither’in kısa romanlarından oluşan “Angel Train” adlı eserlerin kapak tasarımlarında yapay zeka kullanıldığı tespit edildi. Bu durum, vakfın yapay zeka kullanımına ilişkin yeni düzenlemeleri nedeniyle, söz konusu eserlerin yarışmadan diskalifiye edilmesine yol açtı.
Ockham Ödülleri’nde kurgu dalında verilen ödülün değeri 65 bin Yeni Zelanda doları (yaklaşık 1 milyon 558 bin Türk lirası) olarak belirlenmişti. Diskalifiye edilen yazarlardan Stephanie Johnson, yapay zeka kullanımına karşı olduğunu ve kitabının kapağında yapay zeka kullanıldığından haberdar olmadığını ifade etti. Johnson, bu durumun kitabının içeriğinin de yapay zeka ile yazıldığı yönünde yanlış bir algı oluşturabileceği endişesini dile getirdi.
Ockham Ödülleri Başkanı Nicola Legat, yapay zeka kullanımına karşı net ve kararlı bir duruş sergilediklerini vurguladı. Legat, yapılan kural değişikliklerinin Yeni Zelandalı yazar ve illüstratörlerin telif haklarını koruma amacını taşıdığını belirtti. Bu yılki ödüller için yapay zeka düzenlemeleri ilk kez uygulandı.
Yarışma katılım kılavuzunda yer alan kriterlere göre, kitaplar bir bütün olarak değerlendiriliyor. Bu kapsamda, kapak tasarımı da dahil olmak üzere, yapay zeka ile üretilmiş illüstrasyonlar veya yapay zeka tarafından oluşturulmuş içeriğe sahip eserlerin yarışmaya kabul edilmeyeceği açıkça belirtilmişti. Bu olay, edebiyat dünyasında yapay zeka kullanımının etik sınırları ve telif hakları konusundaki tartışmaları yeniden alevlendirdi.
