12 Şubat 2025’te gerçekleşen bu başarı, füzyon enerjisinin sürdürülebilirliğine yönelik umutları artırdı.
Füzyon Enerjisinde Kritik Bir Gelişme
Fransa’daki CEA (Commissariat à l’Énergie Atomique et aux Énergies Alternatives) tarafından işletilen WEST tokamağı, 1.337 saniye boyunca kararlı bir şekilde füzyon plazmasını koruyarak bir dünya rekoru elde etti. Bu başarı, daha önce Çin’in EAST tokamak reaktöründe kırılan 1.066 saniyelik rekoru yaklaşık yüzde 25 oranında geliştirdi.
Füzyon plazmalarının uzun süre korunabilmesi, ITER gibi büyük çaplı projeler için kritik bir hedef. Çünkü ticari füzyon enerjisi üretimi için plazmaların dakikalarca, hatta saatlerce kararlı şekilde tutulabilmesi gerekmektedir.
Füzyon Plazmasının Zorluğu ve WEST’in Başarısı
Plazma, doğası gereği son derece kararsız bir yapıya sahiptir ve onun kontrol altına alınması büyük bir mühendislik başarısı gerektirir. WEST, bu başarıyı, süper iletken bobinler ve aktif soğutmalı bileşenler gibi gelişmiş teknolojiler kullanarak elde etti. Bu tür uzun süreli plazma deneyleri, reaktörün iç yüzeyine zarar vermeden yapılabilmesini sağlayan teknolojilerle mümkün hale geliyor.
Küresel Füzyon Araştırmalarına Katkı
WEST, ITER gibi büyük füzyon projeleriyle birlikte küresel füzyon araştırmalarına önemli katkılar sunuyor. Fransa’daki bu tesis, İngiltere’deki JET, Japonya’daki JT-60SA, Çin’deki EAST ve Güney Kore’deki KSTAR gibi dünyanın önde gelen tokamak reaktörleriyle işbirliği yapıyor. Özellikle 2023’te kapanan JET, füzyon enerjisinde dünya rekorunu elinde tutuyor ve birkaç saniyeliğine 15 MW füzyon gücü üretebilmişti.
Füzyon Enerjisinin Ticari Geleceği
Füzyon enerjisinin ticari hale gelmesi, yalnızca plazmanın uzun süreli korunabilmesiyle değil, aynı zamanda reaktör bileşenlerinin erozyona uğramadan çalışabilmesiyle mümkün olacak. Füzyon enerjisinin gelecekte, daha az kaynak tüketimi ve uzun ömürlü radyoaktif atık üretimi gibi avantajlar sunması bekleniyor. Bu nedenle, mühendisliğin en büyük hedeflerinden biri haline gelmiş durumda.
Bir gram hidrojen izotopunun füzyon tepkimesinden açığa çıkan enerji, teorik olarak 11 ton kömüre eşdeğer. Bu da, füzyon enerjisinin sınırsız ve temiz bir enerji kaynağı olma potansiyelini gösteriyor.
2050’ye Kadar Ticari Füzyon Hedefi
Füzyon enerjisinin büyük ölçekli ticari üretimi için gereken altyapının hala geliştirilmesi gerektiği göz önünde bulundurulduğunda, bu teknolojinin 2050 yılına kadar net sıfır karbon hedeflerine büyük bir katkı sağlaması beklenmiyor. Ancak son yıllarda elde edilen sürekli rekorlar ve gelişmeler, bu alanda ilerlemenin hızlandığını ve gelecekte umut verici sonuçlar doğurabileceğini gösteriyor.