Türkiye Yayıncılar Birliği kâğıt tedariğinde küresel ölçekte yaşanan sıkıntıların ve döviz kurundaki sert dalgalanmaların etkisiyle kitap dünyasının karşı karşıya kaldığı tehdide dikkat çekmek üzere bir acil çağrı yayımladı. ‘Kitap Dünyamızın Acil 2022 Çağrısı’ başlıklı, on yedi maddeden oluşan metin, kamuoyunu yayıncılık sektörünün sorunları hakkında bilgilendirme amacı taşıyor.
Çağrı metninin tamamı şu şekilde:
Kalbinde yayınevlerinin bulunduğu kitap dünyamız; kitapçılar, perakende zincirleri, dağıtımcılar, e-ticaret firmaları, dijital çözüm firmaları, matbaalar, kâğıtçılar, lojistik firmaları gibi tedarikçi iş ortaklarımızın yanı sıra, kütüphaneler, okullar, üniversiteler, medya gibi önemli işbirlikleriyle tüm toplumu kucaklayan güçlü bir kültür ekosistemine sahiptir.
Gelecek kuşakların, kültürel çeşitliliği koruyan gelişmiş bir okuma kültürü içine doğması, okuma kültürüyle yoğrulmuş bireyler olarak yetişmesinin temel koşulu, yüksek nitelikli bir yayıncılık sektörüdür. Ülkemizin çok renkli ve zengin kültür mirasının değerli bir parçası olan kitaplardan, süreli yayınlardan ve yeni dijital çözümlerden sorumlu olan yayıncılığımız, tarihinde görülmemiş bir tehditle karşı karşıyadır. Her yaştan okura kitap hizmeti sunmak için çalışan biz yayıncılar, bugün ciddi bir gelecek endişesi içindeyiz.
Biz yayıncılar, emeğimize, umudumuza ve geleceğimize sahip çıkıyor; başta yayıncılığımız olmak üzere ülkemizin kültür sanat ortamını çoraklaştıran engellerin ivedilikle kaldırılmasını talep ediyoruz. Bu amaçla, tüm kamu kurumlarını ve yetkililerini, acil taleplerimizi içeren çağrımıza kulak vermeye ve üzerine düşeni yapmaya davet ediyor; acil taleplerimizi tüm kamuoyuna saygıyla duyuruyoruz.
1. Devlet, birçok sektöre uyguladığı gibi, yayıncılık sektörüne destek ve teşviklerini artırmalı, dövize bağlı olarak aşırı yükselen hammadde ve telif maliyetlerimiz için acil ek kaynak yaratmalıdır.
2. Kitap kâğıdı ve hammadde tedariğinde dışa bağımlılıktan kurtulmanın önlemleri alınmalıdır.
3. Sektörde ağır kayıplara neden olan basılı ve dijital korsan yayın-dağıtımla mücadelede hızla sonuç alıcı adımlar atılmalı; dijital “pazar yerleri”ndeki korsan kitap satışının önüne geçilmesi için gerekli yasa güncellemesi acilen yapılmalı ve uygulanmalıdır.
4. Ülkenin her köşesinde kitabevlerinin açılmasını özendirici teşvikler getirilmeli, kitabevlerine belirli bir süre vergi ve sigorta muafiyeti tanınmalıdır.
5. Kitabevlerinin, zincir perakende ve e-ticaret firmalarıyla rekabet edebileceği adil bir ticari ortam hızla düzenlenmeli, e-ticaret firmalarının uyguladığı yıkıcı indirimlere izin verilmemelidir.
6. Kütüphanelerimiz yaygınlaştırılmalı, fiziki koşulları, donanımları güçlendirilmeli; sunduğu kitap sayısı, çeşidi ve niteliği artırılmalı; güncel kitaplarla zenginleştirmek için bütçeleri artırılmalıdır.
7. Yazarın yazma, yayıncının yayımlama ve okurun da dilediği kitabı seçme ve okuma özgürlüğü teslim edilmeli; yayımlama özgürlüğünün önündeki engeller derhal kaldırılmalıdır.
8. Yayınevlerinin, yazar ya da çevirmenlerin kitapları nedeniyle yargılanmasından; açık ya da örtülü sansür uygulamalarından hemen vazgeçilmeli; Muzır Kurulu’nun tanımı ve işlevi sektörümüzün katkısıyla yeniden belirlenmelidir.
9. Öğretmenlerin ihtiyaç duyduğu yardımcı kaynakları ve edebiyat kitaplarını zorunlu tutmadan öğrencilerine önermelerine olanak sağlanmalı; bunun için teşvik edilmelidirler.
10. Milli Eğitim Bakanlığı, 5. ve 6. Ulusal Yayın Kongreleri’nde alınmış kararlar gereğince, düzenleyici konumuna geçip yayıncılıktan tamamen çekilmelidir.
11. Tüm kamu kuruluşları ve yerel yönetimler, asıl görevi olan kültürel, sanatsal ve bilimsel üretimi destekleyici misyonunu üstlenmeli, yayınevlerinin rakibi olmamalıdır.
12. Kitap ve okuma edimi hiçbir nedenle ve hiçbir alanda (eğitim, hukuk vb.) ceza unsuru olmamalı; bu konudaki uygulamaların ceza hukukundan çıkarılması sağlanmalıdır.
13. Öğretim programları, eğitim araç gereçleri ve tüm eğitim ortamları okuma kültürünü destekleyecek ve geliştirecek şekilde, çocuğun gelişim evrelerine uygun olarak yeniden düzenlenmelidir.
14. Basılı kitaplarda olduğu gibi farklı okuma ihtiyaçlarını karşılayan e-kitap, sesli kitap, veritabanları, eğitim portalları ve diğer hibrit çözümlerin üretiminin yaygınlaşması için %18 KDV kaldırılmalıdır.
15. Engelli okurların yararlanması için telif haklarını koruyan, abonelikle işleyen yüksek güvenlikli dijital kitaplıkların kurulması için yapıcı işbirlikleri ve destekler geliştirilmelidir.
16. Sosyal medya içerik üreticilerine KDV istisnası ve %15 gelir vergisi uygulanırken; yazar, çevirmen, editör ve illüstratörlerden %17 gelir vergisi ve %18 KDV uygulaması adil değildir ve muafiyet getirilmelidir.
17. Küresel iklim kriziyle mücadele ve uyum kapsamında, yayıncılık sektörünün verilerinin toplanması, iklim risklerimizin saptanması ve gerekli dönüşümlerin sağlanarak takibi için acil destekler yaratılmalıdır.
