Altın Palmiye ödüllü yönetmen Nuri Bilge Ceylan’ın, İran hükümetinin organize ettiği Fajr Film Festivali’ne katılma ihtimali uluslararası sinema dünyasında tartışmalara neden oldu. Özellikle İran Bağımsız Film Yapımcıları Derneği’nin (IIFMA) yayınladığı sert bir açık mektup, bu konuyu daha da alevlendirdi. Dernek, Ceylan’ın katılımının İran’daki baskıcı kültürel politikalara destek vereceği konusunda uyarıda bulundu.
Fajr Film Festivali’nin, 26 Kasım ile 3 Aralık tarihleri arasında Şiraz’da düzenleneceği duyuruldu. İran resmi haber ajansı IRNA, festivalde 30 ülkeden 45 filmin gösterileceğini belirtti. Festivalin internet sitesinde Nuri Bilge Ceylan’ın “onur konuğu” olarak yer alacağı bilgisi yer alırken, bazı İran ve Türkiye merkezli medya kuruluşları, yönetmenin aynı zamanda festival jüri başkanı olacağını iddia etti. Ancak Ceylan, konuyla ilgili henüz bir açıklama yapmadı.
Bu olası katılım, özellikle İranlı muhalif sinemacılar arasında huzursuzluğa yol açtı. Dubai merkezli IIFMA, Ceylan’a yazdığı mektupta, “İslam Cumhuriyeti yönetimi altındaki Fajr Film Festivali ile işbirliği yaptığınıza dair haberler, eserlerinizi yıllardır takip edenler arasında büyük şaşkınlık ve üzüntü yaratmıştır” ifadelerine yer verdi.
Dernek, Ceylan’ın katılımının İran hükümetinin kültürel imajını güçlendireceğini savundu. “Katılımınız, hükümetin ülkenin kültürel durumu hakkında dünyaya sunmak istediği imajı pekiştirmektedir. Bu imaj ise sansür, baskı ve kısıtlamalarla karşı karşıya olan sanatçıların gerçek deneyimleriyle örtüşmemektedir” eleştirisini yöneltti.
Mektupta, İran’daki sinemacıların karşılaştığı baskılar detaylı bir şekilde anlatıldı. Ülkedeki siyasi gerginlik, yoğun devlet kontrolü, sansür ve hapis cezaları hatırlatıldı. Cafer Panahi ve Muhammed Resulof gibi yönetmenlerin, rejim karşıtı filmler nedeniyle hapse atılmasının bu baskının örnekleri olduğu vurgulandı.
IIFMA açıklamasında, 2022-2023 yıllarında yaşanan “Kadın, Yaşam, Özgürlük” protestolarına da değinildi ve “Hareket sırasında yaşananların ardından, İslam Cumhuriyeti her şeyi normalleştirmek amacıyla etkinliklere yönelmiştir. Fajr Film Festivali, İran sanat camiasının büyük bir bölümü için artık bir propaganda vitrini haline gelmiştir” denildi.
Açık mektup şu uyarıyla sona erdi: “Sanatsal itibarınız ve entelektüel yöneliminizle tanınan bir yönetmenin adının bu festivalde yer alması, prestijinizin bu propaganda gösterisi için kullanılmasından başka bir anlama gelmemektedir.”
Nuri Bilge Ceylan, “Uzak”, “Üç Maymun”, “Bir Zamanlar Anadolu’da”, “Kış Uykusu”, “Ahlat Ağacı” ve “Kuru Otlar Üstüne” gibi filmleriyle uluslararası alanda tanınan bir yönetmen olarak biliniyor. Yakın zamanda 46. Kahire Uluslararası Film Festivali’nde jüri başkanlığı yapmıştı. Ancak İran’daki bu tartışmalı davet, sanat ve siyaset arasındaki hassas dengeyi yeniden gündeme getirdi. Ceylan’ın bu konuda nasıl bir tavır sergileyeceği, festival programı netleştikçe daha da merak konusu olacak.
